Bartın İl Özel İdaresi Afet Yönetimi Başarı Hikayesi

İl Özel İdareleri çalışma konuları bakımından coğrafi olarak çok çeşitli ve kapsamlı bir yapı içermektedir. Bu işlemlerin birçoğu ada/parsel bazında yürütülmekte olup coğrafi bilgi sistemleri çerçevesinde zengin analizlere ve sorgulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Kırsal yatırımları hayata geçiren İl Özel İdareleri turizm, eğitim, sağlık, atık su, kanalizasyon, içme suları, yol yapım çalışmaları ve imar işlemlerine ek olarak koruma ve uygulama alanlarına kadar geniş bir çalışma alanına sahiptir. Bu kapsamda Bartın İl Özel İdaresi 262 Köy 738 Köy Bağlısı’na tüm bu yatırımları götürmekte ve hizmet etmektedir.

Ülkemiz, deprem, heyelan, sel, taşkın gibi doğal afetlere hassas bir bölgededir. Afet yönetimi, yalnızca afet anında çeşitli çalışmalarının yapılması ile yönetilemez. Afet öncesinde, afet anında ve afet sonrasında yapılan çalışmalar bir bütündür. Bu yaklaşıma uygun olarak, CBS tabanlı bütünleşik bir afet yönetim platformunun olması elzemdir. Ancak kurumlarımızın büyük çoğunluğunda, henüz bu olgunlukta bir platform yer almamaktadır.

İlaveten, doğru kararların alınabilmesi, ancak doğru ve güncel veri ile sağlanabilir. Bu sebeple, sayısal, doğru ve güncel verinin bulunmaması tüm afet süreçlerinde büyük sorun oluşturmaktadır.

Sağlıklı veriler sağlandıktan sonraki aşama, anlaşılır, kolay takip edilebilir ara yüzlerle, bu verilerin karar vericilere sunulmasıdır. Bu aşamada yaşanan tüm sıkıntılar, hızlı ve etkin karar alınmasına engel olmakta, afetle birlikte can ve mal kayıplarının artmasına sebep olmaktadır.

11.08.2021 tarihinde Bartın İli Ulus ilçesine bağlı köylerde meydana gelen sel afetinde; 68 köyden 60 köyün ulaşım, içme suyu ve kanalizasyon başta olmak üzere altyapı ve üstyapı tesislerinde büyük zarar oluşmuştur. Ulus ilçesinde yer alan belde ve köy nüfusları incelendiğinde yaklaşık 20 bin vatandaşın bu selden doğrudan ya da dolaylı olarak etkilendiği tespit edilmiştir. Zarar gören köylerin kısa zamanda hasar tespit çalışmalarının başlaması ve merkezi bir yönetim anlayışıyla yönetilmesi planlanmıştır.

Bartın İl Özel İdaresi CBS Koordinatörlüğü, afet yönetimini bütünleşik olarak ele almada Esri altyapısını kullanmıştır. Bu kapsamda altapının sunduğu birçok modül entegre şekilde yönetilmiş, araziden veri toplama işlemlerinden CBS ile ilgili süreçleri kontrol eden ve gerekli tedbirleri alan/aldıran/alınması için yetkili birimlere teklifte bulunan kişilere kadar tüm personel etkin bir şekilde süreç yönetiminde yer almıştır.

CBS Koordinatörlüğü tüm yönetici, teknik ve idari personelin verilere hızlı bir şekilde ulaşmasını sağlamak amacıyla kurum CBS portal adresinden (cbs.bartinozelidare.gov.tr) köylere ait hasar tespitine ait tüm verileri, bu verilere ait öznitelik bilgilerini ve oluşturulan yüksek çözünürlüklü Ortofoto haritaları yayınlamıştır.

Bu kapsamda ilk olarak, veri toplama aşamasında mobil uygulamalardan biri olan Collector ile veriler toplanma işi organize edilmiştir. Arazide 2 ekip ile toplamda 60 köyde ArcGIS Collector ile zarar gören altyapı ve üstyapı (Yol, Köprü, Büz, Menfez, İçme Suyu Hattı vb.) verileri coğrafi olarak toplanmış ayrıca fotoğrafları eklenerek bir veri tabanında saklanmıştır.

Oluşturulan uygulamalar ve bilgi sistemleri ile veri kısa süre içerisinde toplanarak tüm kurumlara portal adresi üzerinden erişim sağlanmıştır. Böylece altyapı ve üstyapı maliyet hesaplamalarında zarar gören yapılar coğrafi olarak harita üzerinden erişilebilir şekilde oluşturulmuş, konumun gücü gözler önüne serilmiştir.

Yapılan hizmetlerin tümünde bir konum bilgisi vardır.  Bu konum bilgisi görülemeyen birçok detayı içinde barındırır. Konumun gücü de buradan gelir. Bu veriler iyi analiz edilerek detaylar fark edilebilir hale getirilir.

Kurumlar mükerrer veri üretiminin önüne geçmeli, Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Uzaktan Algılama Metodolojileri birleştirilmeli, iyi bir ekip çalışması ve görev paylaşımıyla sorun/çözüm ilişkisini CBS köprüsü kurarak sağlamalıdır. Bartın İlinde meydana gelen Sel Afetinde yürütülen bu süreç Hasar Tespit Çalışmalarındaki kolaylığı, veriye erişimdeki hızlılığı, CBS’nin bu süreçteki önemini ortaya koymaktadır.

Ulus ilçesinde yaşanan sel afetinden sonra bu sürecin koordinesinde Esri altyapısının CBS tabanlı bütünleşik bir platform olması ile birlikte afet sonrası hasar tespit çalışması arazide 10 gün gibi bir sürede tamamlanmıştır. Mükerrer verinin önüne geçilmiş, verinin tek bir merkezden yönetilmesi sayesinde ilgili kurumların müdahale ve eylem planları hızlandırılmış, konumun gücü ile birlikte CBS anlam kazanmıştır.