İstanbul yaklaşık 16 milyon kişilik nüfusu ile iktisadi büyüklük açısından dünyada 34. sırada yer alıyor. Yüzölçümüne göre nüfus yoğunluğu göz önüne alınarak yapılan sıralamada ise Avrupa'da birinci ve dünyada altıncı sırada yer almaktadır. İstanbul aynı zamanda yaz ve kış aylarında kültür ve sağlık turizmi ile kente gelen yüzbinlerce insanı ağırlamaktadır. 2021 yılının ilk dokuz ayında, İstanbul'u ziyaret eden yabancı turist sayısı 6 milyona yaklaşmıştır. İstanbul’a kayıtlı 5 milyon ’a yakın araç bulunduğu da düşünüldüğünde kent yönetimi için ulaşımın nasıl bir yük oluşturduğu daha iyi anlaşılacaktır.

Özellikle işe gidiş geliş saatleri ve vatandaş katılımının yoğun olduğu toplu etkinlikler, araç hareketliliğini artırarak, İstanbul trafiğine büyük bir yük oluşturmakta ve kent sakinlerini güncel trafik durumunu takip etmeye yöneltmektedir. Bu nedenle A noktasından B noktasına giderken, trafik yoğunluğu ve güncel yol ağı verisini dikkate alan etkin çözüm ve kararlar, vatandaşların konforu açısından büyük önem taşımaktadır.

Halihazırda vatandaşlar, şehrin trafik davranışını anlık olarak izleyebilmektedir. Geliştirilen proje ile artık vatandaşlar seyahat zamanını planlayabilecek ve ortalama seyahat süresini de hesaplayabilecektir. Ayrıca trafikte geçen zaman, yakıt tüketimi, karbon salınımı ve trafik kaynaklı gürültü azaltılarak yaşam kalitesinin arttırılması da bu projenin kazanımları arasında olacaktır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi canlı trafik ile rotalama kapsamında başladıkları çalışmayla; kent sakinlerinin; seyahatlerini doğru, güvenilir, anlık güncel bilgilerle planlamaları, kent trafiğine ilişkin tüm detaylardan ve anlık gelişen olaylardan haberdar edilmeleri, seyahatlerine rehberlik edilmesi ve mevcut ulaşım ağını verimli kullanmaları hedeflenmiştir.

İBB, İstanbul trafiğinin kamera ve sensörlerle canlı takip edildiği, yoğunluk verilerinin izlenebildiği çok zengin ve kapsamlı bir trafik verisi gücünü elinde bulundurmaktadır. Ayrıca mevcut kamera ve sensörler dışındaki birçok kaynaktan gelen güncel ve aktif trafik verisini de bu veriye dahil etmektedir. Bu sistemin tek bir yapıdan yönetilmesi ve rota planlaması yapılabilmesi, vatandaşların trafik yoğunluğunu gözlemede kamu kaynaklarından elde edeceği bilgi açısından önemli bir yer tutmaktaydı.

Bu eşsiz trafik verisinin vatandaşlara sunulması haricinde bir yerden bir yere nasıl giderim sorgulaması mevcut uygulamalarda yapılamamaktaydı. İBB elindeki bir diğer büyük veri olan yol ağı verisiyle de vatandaşlara bir yerden bir yere nasıl giderimi canlı trafik gözetilmeden, salt mesafe olarak verebilmekteydi. “Bu önemli iki veri birleştirilebilir mi?” sorusu üzerine çalışmalar yapılarak, çözüm yoluna gidildi. Bu çözüm ile, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul trafiğini anlık güncel verilerle etkin yönetebilecek, tarihsel (historical) trafik durumu bilgileriyle de beslenerek akıllı ulaşım çözümlerini vatandaşlarla buluşturacak, gözlemlenebilir şehir ve bilgide şeffaflık ilkesini hayata geçirebilecekti.

İBB yetkilileri, 2021 Ekim ayında projeyi hayata geçirmek üzere Esri çözümlerinden faydalanarak çalışmalarına başladı. Esri Türkiye ve İBB yetkilileri arasında yapılan görüşmeler sonrasında istenilen çözümlerin nasıl uygulanacağına dair bir yol haritası çıkarıldı. Buradaki en büyük iş yükü veri tarafındaki düzenlemelerdi. İki veri setinin konuşturulması için devasa bir matematiksel çalışmanın hatasız bir şekilde yapılması gerekiyordu.

İBB’nin elinde 323 milyona yakın, geçmiş ‘historical’ olarak adlandırılan yıllık trafik verisi bulunmaktaydı. Haftanın 7 gününü kapsayacak şekilde günler 15 dakikalık parçalara ayrıldı. Sonrasında 15 dakikalık zaman aralıkları içerisinde gelen trafik verileri matematiksel olarak kullanılabilecek veriye dönüştürüldü. Elde edilen bu veriler, coğrafi temellere dayandırılarak canlı trafik yoğunluk veri setinin oluşturulmasını ve güncel tutulmasını sağladı. Tüm bu işlemler gerçekleştirilirken sensörlerden elde edilmiş anlık trafik yoğunluk verisi tüketileceğinden, Esri’nin ArcGIS Network Analyst eklentisini kullanan uygulamada, hem masaüstü hem de sunucu tarafında desteklenen çözümünden faydalanıldı.

Esri Türkiye Profesyonel Hizmetler Ekibinin teknik danışmanlığı ile geçmiş ve canlı trafik veri setleri ArcMap içerisinde ArcGIS Network Analyst eklentisi ile entegrasyonu için özel TMC kodları ve EdgeFID değerleri tanımlandıktan sonra özel trafik sağlayıcısı oluşturuldu. Sensörlerden gelen anlık trafik yoğunluk verisi, oluşturulan Python betiği yardımıyla yeni canlı trafik verisine dâhil edildi. Değişen yol ağı verisinin tekrardan derlenmesine gerek kalmaksızın, ArcGIS Server üzerinden yayınlanan rotalama servisi yardımıyla anlık gerçek verilere göre analizler gerçekleştirildi. ArcGIS Portal entegrasyonuyla bir web haritasında kullanıcının belirlediği noktalara göre rotalama analizinin de gerçekleşmesi sağlandı.

İBB elinde bulunan en güncel yol ağı verisiyle; çalışma öncesinde en kısa yol analizi sunabiliyorken, çeşitli sensörlerden elde etmiş olduğu canlı trafik verisinin de üzerine eklenmesiyle hâlihazırda sunulan hizmeti geliştirmiş ve kullanıcı açısından daha güvenilir ve değerli hale gelmesini sağlamış oldu. Tüm bu entegrasyonlar sayesinde vatandaşlar güncel yol verisiyle; nereye, nasıl gidebileceklerini sorgulayıp, tarihsel olarak tutulan bilgiler üzerinden hız/km verisi ile seyahat süresi hesaplaması ve rota oluşturması yapabilecek duruma geldi. Uygulamada, diğer muadil uygulamalardan farklı olarak yerel yönetimin almış olduğu, İstanbul yol ağı verisi ile ilgili aks, isim, sirkülasyon değişiklikleri, trafiğe kapatılan, yayalaştırılan ve iptal edilen yollar gibi kararlar sürekli güncellenerek vatandaşın kullanımına sunulması planlandı.

Canlı Trafik ile Rotalama projesi kapsamında İstanbul halkı “Bir yerden bir yere en kısa sürede nasıl giderim” sorusuna yanıtını hem canlı hem de tarihsel verilere dayanarak alabilmektedir.  Kullanıcılar ayrıca kendi yolculuğunu planlayarak en uygun kararı kendileri verebilecektir. Canlı trafik ile rotalama projesi tüm web ve mobil uygulamalara da entegre olabilecek teknik altyapıya sahiptir.

Projede, mekânsal verinin gücünden faydalanarak akıllı çözümler ve kararlarla İstanbullunun hayatını kolaylaştırmak hedeflenmiştir. İBB geliştirdiği bu sistem sayesinde şehirdeki insan akışının trafik durumuna etkisinden de yararlanarak; kullanıcıları en hızlı rota için yönlendirmeyi ve kullanıcıların seyahat zamanlarını etkin planlayabilmesini amaçlamaktadır. Seyahatin Canlı Trafik ile Rotalanması ve veriye dayalı etkin bir şekilde planlanmasıyla kent sakinlerinin hayatına dokunarak, yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve çevreye verilen zararın (karbon salınımı ve trafik kaynaklı gürültü) azaltılması bu projenin kazanımları arasında yer almaktadır.